Muzyka regionu Wassoulou
Kuba Pogorzelski,2006r.
Wassoulou Kan znaczy głos Wassoulou. Wassoulou jest regionem w Mali, który posiada własną, odrebną tożsamość muzyczną. Melodie z tego regionu pochodzą w dużej mierze z tradycji myśliwych Afryki Zachodniej.
Tradycja tego regionu stała się punktem wyjścia dla wielu współczesnych artystów malijskich, którzy rozwijają nurt afrykańskiej muzyki nowoczesnej znany jako Wassoulou Kan. Najbardziej znanymi artystami tego nurtu sa Oumou Sangare, Nahawa Doumbia, Coumbia Conde.
Również rytmy z wassoulou maja własne, niepowtarzalne brzmienie. Bierze się ono zarówno ze specyficznej rytmiki jaka znajdziemy w tym regionie jak i z nietypowych odmian bebnów tutaj uzywanych.
N`goni
Najbardziej charakterystycznym elementem Wassoulou Kan jest n`goni.
N`goni to instrument strunowy o budowie zbliżonej do harfy (stąd spotykane czasem określenia n`goni jako harfy afrykańskiej).
Wspólnymi cechami budowy harf zachodnioafrykańskich jest pudło rezonansowe zrobione z tykwy opiętej skórą, bambusowy gryf oraz skórzane bądź zrobione obecnie z żyłki struny.
Najprostszym i najstarszym instrumentem spośród obecnie spotykanych harf jest bolon.
Bolon jest instrumentem o najbardziej basowym brzmieniu spośród harf. W budowie wyróżnia się największym pudłem rezonansowym, najbardziej wygiętym gryfem oraz najmniejsza ilościa strun (3).
Donso n`goni (n`goni myśliwych), posiada sześć strun.
Zarówno bolon jak i donso n`goni są instrumentami starymi, o długiej tradycji. Zarówno to, kto i kiedy może na nich grać jak i repertuar są ściśle określone, ich użycie obwarowane jest regułami, które trzeba przestrzegać.
Kamalen n`goni
W latach 50 tych XX w Arlata Burulaye stworzył świecką wersję n`goni (kamalen n`goni-n`goni młodych mężczyzn) i zapoczątkował nurt muzyki popularnej regionu Wassoulou w Mali. Oprócz pieśni mających do tej pory tradycyjny, sakralny wręcz repertuar pojawiła się muzyka popularna, grana na zabawach, weselach, koncertach.
Tykwa kamalen n`goni jest najmniejsza spośród wszystkich rodzajów n`goni a ilość strun zależy od preferencji artysty i waha się od sześciu do dwunastu.
Dzięki temu, że kamalen n`goni jest instrumentem dość młodym, nie ma obowiązującego jednego stylu gry czy jednej techniki i każdy instrumentalista wypracowuje swoje brzmienie, swój styl akompaniamentu i improwizacji.
Bębny
Grupa artystyczna działająca przy szkole podstawowej. Widać charakterystyczne instrumenty: małe djembe i didadi dundun. Z tyłu ubrany na biało przypadkiem w kadrze jeden z najbardziej znanych djembefola regionu Djimbe Diakite. Bougouni.2003r. Fot.KP
Wassoulou ma także swoje charakterystyczne instrumenty perkusyjne:
Djembe- mniejsze od normalnego djembe, również technika gry jest nieco inna.
Konkoni- basowy bęben akompaniujący.
Dundun- basowy bęben akompaniujący o większej średnicy.
Didadi dundun- dundun używany na uroczystościach didadi, gra się na jego obu membranach, na jednej pałką, na drugiej ręką.
RYTMY
Rytmy typowe dla tego regionu to miedzy innymi:
Didadi, madan, n`gri, sogoninkun, gomba, sungurubani.
Rytmy grane w regionie wassoulou mają specyficzny charakter. Prawie zawsze towarzyszą piosence, są dla niej akompaniamentem. W momentach przerw w śpiewie mogą wystepować solówki, przyspieszenia tempa, które potem wraca do poprzedniego. Bębniarze podążają za śpiewakiem, reagują zmianą rytmu na zmianę piosenki.
Nieobecne w zasadzie są dzwonki a bebniarze grają ciszej niż w innych tradycjach djembe. Również akompaniamenty i sola są często charakterystyczne.
GRÓW
Bardzo charakterystyczny jest grów niektórych rytmów tego regionu. Można powiedzieć, że są one grane na trzy, ale jest to bardzo specyficzny efekt. Często też trudno jednoznacznie określić metrum albo następuje wielokrotna zmiana metrum w ramach jednej frazy. Czasem jeden muzyk może grać w metrum 6/8 a drugi 4/4, ale wszystko w sposób zmierzający do jednego celu- osiągnięcia grówu wassoulou.
Sogoninkun
To jeden z dwóch najbardziej znanych i charakterystycznych rytmów regionu. Istnieje bardzo wiele sposobów grania tego rytmu i są one bardzo mocno przypisane do regionów.
Często nawet w Afryce zdarzają się osoby, które grają ten rytm ale bez grówu dla niego charakterystycznego.
Istnieje wiele stylów grania tego rytmu i moim zdaniem najciekawsze można znaleźć w regionie Wassoulou Mali.
Fraza charakterystyczna rytmu:
Interpretacja 4/4
|
kekeni |
z |
|
|
z |
|
|
|
o |
o |
|
o |
o |
|
|
|
|
|
djembe |
f |
|
|
s |
|
|
s |
|
F |
|
b |
s |
b |
|
s |
|
Interpretacja 6/8
|
kenkeni |
z |
|
z |
|
|
o |
o |
|
o |
o |
|
|
|
djembe |
f |
|
s |
|
s |
|
f |
|
b |
s |
b |
|
Nagrania:
Nahawa Doumbia, Mali Tradition of djembe drumming, Coumba Sidibe, Doussouba Traore.
